Nowa wersja sylabusa CTFL v4.0
Testowanie oprogramowania to dziedzina, która nieustannie ewoluuje, zmienia się wraz z rozwojem technologii, pojawianiem się nowych idei, praktyk i trendów w świecie IT. Nowe pokolenia testerów korzystają w dużej mierze z innych źródeł wiedzy niż ich poprzednicy – coraz bardziej rozproszone i dostępne w różnych formach specjalistyczne poradniki, kursy, samouczki są dostępne na każdym kroku. Muszą one jednak przechodzić częste aktualizacje, a wiedza w nich zawarta może się szybko dezaktualizować i wymagać ponownego zgłębienia, już w odświeżonej formie odpowiadającej rzeczywistości.
Czy to samo tempo zmian dotyczy absolutnej podstawy w testerskiej edukacji, jaką jest sylabus do ISTQB® Certified Tester Foundation Level (CTFL)? Okazuje się, że i w tym przypadku mamy do czynienia ze zmianą. I tak oto decyzją Zgromadzenia Ogólnego ISTQB®, które miało miejsce we Wrocławiu w kwietniu tego roku, zatwierdzono nową wersję sylabusa, CTFL v4.0, która weszła w życie już w maju.
Oczywiście zmiana wersji sylabusa nie pociąga za sobą natychmiastowego końca obowiązywania wersji poprzedniej. Sylabus CTFL v3.1 nadal służy jako podstawa do egzaminu certyfikacyjnego, natomiast określone są już końcowe ramy tego stanu rzeczy. I tak egzamin w języku angielskim opierający się o wersję 3.1 będzie można zdawać do 9 maja 2024. W przypadku języka polskiego końcowa data to 9 listopada 2024.
Na czym polega zmiana w sylabusie ISTQB?
Jak twierdzi przewodniczący ISTQB® Olivier Denoo, nowa wersja sylabusa nie jest jedynie aktualizacją, tudzież wymieszaniem treści istniejących już w sylabusach Foundation i Agile, ale kompletnym przemodelowaniem integrującym niezmienne podstawy testowania z najnowszymi elementami zwinnymi, dodatkowo wzbogaconym o aktualne trendy pozwalające lepiej przygotować się do „testowania przyszłości”. Ma to być według niego zmiana, jakiej ISTQB® CTFL nie doświadczył od ponad 20 lat istnienia.
Kolejni wysoko postawieni przedstawiciele organizacji również zwracają uwagę, że w obecnych czasach, gdy iteracyjny model rozwoju oprogramowania stał się dominujący (chociaż wciąż nie wszechobecny), konieczne było znaczne wzmocnienie zaakcentowania tego podejścia w dokumencie, który ma pełnić rolę kompasu dla osób zaangażowanych w testy. Zgodnie z tym duchem, opisane w sylabusie czynności testowe bardziej niż dotychczas skupiają się na współpracy w ramach zespołu a cały dokument ma służyć jako pomoc w zwinnej transformacji.
Świadectwem tego, jak mocno nowa wersja sylabusa ISTQB® CTFL jest związana ze wszystkim co można było do tej pory znaleźć w dokumencie ISTQB® – Agile Tester jest fakt, że trenerzy chcący prowadzić szkolenia do wersji 4.0 muszą posiadać uprawnienia do obu tych certyfikatów.
Czy rzeczywiście po zapoznaniu się z sylabusem ma się wrażenie tak istotnej zmiany?
Na pierwszy rzut oka widać, że rozmiar dokumentu został znacznie ograniczony. Poprzednia wersja posiadała 93 strony, nowa to jedynie 74, z czego spora część przypada na Macierz identyfikowalności Wyników Biznesowych z Celami Nauczania, gdzie można znaleźć bezpośrednie powiązania pomiędzy 14 oczekiwanymi biznesowymi korzyściami płynącymi z nauki a konkretnymi rozdziałami dokumentu i przypisanymi do nich hasłowo umiejętnościami, które dane fragmenty opisują.
Ograniczenie materiału przejawia się między innymi w rezygnacji z części przykładów do omawianych zagadnień. Sam dokument stwierdza, że odpowiedzialność za zobrazowanie i przećwiczenie tych kwestii przenoszona jest na prowadzących szkolenie trenerów.
Wyraźnie widać, że położono duży nacisk na kwestie związane ze zwinnością. Ale to nie wszystko. Poniżej opisano najistotniejsze zmiany względem wersji 3.1 (źródło Appendix C – Release Notes):
- W rozdziale 1 (Fundamentals of Testing) dodano nową sekcję opisującą podejście całego zespołu do testowania. Rozwinięto i poprawiono też część dotyczącą preferowanych umiejętności testerskich.
- W rozdziale 2 (Testing Throughout the SDLCs) wprowadzono i rozwinięto sekcje dotyczące praktyki wczesnego testowania (szersze niż wcześniej omówienie Test Driven Development czy podejścia shift-left, jak również dodanie całkiem nowej sekcji DevOps and Testing). Nie pominięto omówienia praktyk podsumowujących iteracje, dodając osobną sekcję dotyczącą Retrospektywy i zalet płynących z organizowania tego typu spotkań.
- W rozdziale 3 (Static testing) zrezygnowano z całej sekcji opisującej techniki przeprowadzania Przeglądu.
- W rozdziale 4 (Test Analysis and Design) usunięto sekcję dotyczącą testowania opartego o przypadki użycia. Wyszczególniono za to odrębną sekcję testowania opartego na współpracy. Składa się ona z 3 elementów: Wspólnego pisania historyjek użytkownika, Kryteriów Akceptacji oraz Rozwoju oprogramowania opartego na Testach Akceptacyjnych. W obszarze testów białoskrzynkowych testowanie decyzji zostało zmienione na testowanie gałęzi( sformułowanie „decyzje” rodziło liczne nieporozumienia i problemy interpretacyjne), rozwinięto również sekcję dotyczącą korzyści wynikających z używania technik opartych na strukturze.
- Z rozdziału 5 (Managing the Test Activities) usunięto sekcję dotyczącą strategii testów. Rozwinięto zagadnienie szacowania pracochłonności testów wymieniając kilka nowych technik estymacyjnych. Ponadto omówiono związane bezpośrednio z Agile koncepcje i narzędzia w zarządzaniu testami: planowanie iteracji i wydań, piramidę testów i ćwiartki testerskie. Sekcja dotycząca zarządzania ryzykiem została zmodyfikowana by w sposób bardziej czytelny opisać cztery główne aktywności w tym obszarze: identyfikację ryzyka, ocenę ryzyka, ograniczanie ryzyka i monitorowanie ryzyka.
- W rozdziale 6 (Testing Tools) usunięto większość materiału, pozostawiając jedynie listę prezentującą różne typy narzędzi wspierających testy oraz sekcję dotyczącą ryzyk i korzyści wynikających z automatyzacji testów.
Nowa ścieżka certyfikacyjna ISTQB zaznajamia z testowaniem w metodykach zwinnych
Przeglądając nowy dokument rzeczywiście ma się wrażenie, że jest on bliższy rzeczywistości niż poprzednie wersje. Agile zdecydowanie wychodzi na pierwszy plan, nie jest już wspominanym tu i ówdzie „alternatywnym podejściem”, ale pełnoprawnym sposobem realizacji aktywności testowych. W lekturze porównawczej pojawiło się też wrażenie uproszczenia i skondensowania materiału. Brak rozwlekłości i jasna struktura prezentowanych treści wydają się być tym, co w powszechnym mniemaniu można by uznać za pójście z duchem czasu. A skoro mówimy o zmianach tej rangi w samym fundamencie ścieżki certyfikacyjnej ISTQB®, był to krok odważny i zapewne konieczny.
Osoby decydujące się na zdawanie certyfikatu w ramach nowej wersji, lepiej niż ich poprzednicy zaznajomią się z elementami testowania w metodykach zwinnych. Wprowadzenie dodatkowych pojęć do zapamiętania zrekompensowane jest jednak licznymi usunięciami treści, co do których przydatności na tym poziomie certyfikacji pojawiły się uzasadnione wątpliwości.